PPoradniki i ciekawostki
Wyjątkowa ścieżka tłumacza, jaką jest przekład poezji
5 stycznia 2024
Niektórzy ludzie, po wybraniu specjalizacji tłumaczeniowej, mogą marzyć o tłumaczeniu umów prawnych i instrukcji obsługi maszyn w swojej przyszłej karierze. Najprawdopodobniej jednak wierzą, że tłumaczenie literatury pięknej i poezji przyniesie im zawodową satysfakcję.
Tłumaczenie poezji... Brzmi jak interesująca kariera. Nawet dla doświadczonych tłumaczy tłumaczenie poezji może być trudnym zadaniem. Przyjrzyjmy się, co sprawia, że tłumaczenie poezji jest delikatną, niemal nieuchwytną kwestią.
SPIS TREŚCI
Teoria przekładu a przekład poezjiTłumaczenie poezji może być trudnym zadaniem dla (nie)zwykłego tłumacza. Bądź jak Stanisław Brânczak lub najbardziej znani tłumacze dzieł poetyckich.
Istota poezji Tłumaczenie
Tłumaczenie poezji jest zaszczytem, ale może być również wyzwaniem. Praca tłumacza wydaje się być bardzo trudna i wymagająca. Tłumaczenie poezji to nie tylko przekład wierszy z języka obcego, ale także uchwycenie myśli autora. Wiąże się to również z uwzględnieniem metafor i innych środków stylistycznych. Krótko mówiąc, chodzi o ogólny kontekst utworu.
Niektórzy ludzie, po wybraniu specjalizacji tłumaczeniowej, mogą marzyć o tłumaczeniu umów prawnych i instrukcji obsługi maszyn w swojej przyszłej karierze. Najprawdopodobniej jednak wierzą, że tłumaczenie literatury pięknej i poezji przyniesie im zawodową satysfakcję.
Tłumaczenie poezji... Brzmi jak interesująca kariera. Nawet dla doświadczonych tłumaczy tłumaczenie poezji może być trudnym zadaniem. Przyjrzyjmy się, co sprawia, że tłumaczenie poezji jest delikatną, niemal nieuchwytną kwestią.
SPIS TREŚCI
Teoria przekładu a przekład poezjiTłumaczenie poezji może być trudnym zadaniem dla (nie)zwykłego tłumacza. Bądź jak Stanisław Brânczak lub najsłynniejsi tłumacze utworów poetyckich.
Istota tłumaczenia poezji
Tłumaczenie poezji jest zaszczytem, ale może być również wyzwaniem. Praca tłumacza wydaje się być bardzo trudna i wymagająca. Tłumaczenie poezji to nie tylko przekład wierszy z obcego języka, ale także uchwycenie myśli autora. Obejmuje to również użycie metafor, innych środków stylistycznych i ogólnego kontekstu.
Teoria przekładu i tłumaczenie poetyckie
Artykuł Stanisława Barańczaka Mały, ale maksymalistyczny manifest translatologiczny, czyli: Translating Poetry uważany jest za dzieło klasyka w dziedzinie przekładu wierszy. Został napisany, by wyjaśnić tłumaczom, dlaczego większość przekładów nie ma wytłumaczenia. Autor nakreśla zasady, jakimi powinien kierować się tłumacz, przekładając utwór poetycki. Są to:
Tak zwany "czynnik sensotwórczy"
Tłumacze powinni rozpoznać główną ideę tłumaczonego wiersza, intencję autora i ogólne znaczenie utworu przed jego przetłumaczeniem. Ta główna idea powinna być podstawą tłumaczenia wiersza, ponieważ stanowi jego istotę.
Oryginalny wiersz nie jest tłumaczony
Niemożliwe jest zatem przetłumaczenie oryginalnego utworu ze wszystkimi jego cechami. Niektóre środki mogą wymagać zastąpienia innymi, które są bardziej sugestywne dla języka używanego w tłumaczeniu, podczas gdy inne mogą zostać całkowicie porzucone.
Tłumaczenie jako interpretacja przetłumaczonego tekstu
Tłumacz interpretuje wiersz, interpretując jego znaczenie, tworząc kontekst i dobierając słowa tak, aby skłonić czytelnika do myślenia i refleksji. To esencja poezji: skłania do refleksji i przemyśleń.
Dwie złote zasady tłumaczenia poezji
Zasada pierwsza: podczas tłumaczenia poezji ważne jest, aby unikać tworzenia prozy z poezji. Zasada druga: Tłumacz powinien uważać, by nie przetłumaczyć dobrej poezji na złą poezję. To wszystko, co musisz zrobić, aby zostać dobrym tłumaczem i dobrze tłumaczyć obcojęzyczną poezję.
(Nie)zwykłe tłumaczenie jest zadaniem tłumaczenia poezji
William S. Merwin, amerykański poeta, zdefiniował poezję w wyjątkowy sposób: "Z poezją jest jak z robieniem żartów". Jeśli zmienisz jedno słowo na końcu, całe znaczenie żartu ulegnie zmianie. Nie wystarczy tłumaczyć poezję, by być dobrym tłumaczem. Aby być w stanie przetłumaczyć poezję w sposób, który jest choćby zbliżony do oryginalnego dzieła, tłumacz musi mieć pewne zdolności artystyczne lub przynajmniej być poetą. Nie wystarczy znać teorię tłumaczenia, ale trzeba też mieć finezję i swobodniej operować słowem.
Teoria tłumaczenia i tłumaczenie poetyckie
Artykuł Stanisława Barańczaka Mały, ale maksymalistyczny manifest translatologiczny, czyli: Translating Poems uważany jest za klasykę przekładu poezji. Został napisany, aby wyjaśnić innym tłumaczom, że nie ma wyjaśnienia dla większości tłumaczeń. Autor nakreśla zasady, którymi powinien kierować się tłumacz, przekładając utwór poetycki. Są to:
Tak zwany "czynnik sensotwórczy"
Tłumacze powinni rozpoznać główną ideę tłumaczonego wiersza, główne znaczenie utworu, a także intencję autora. Ta główna idea powinna być podstawą tłumaczenia wiersza, ponieważ stanowi jego istotę.
Oryginalny wiersz nie jest tłumaczony
Niemożliwe jest zatem przetłumaczenie oryginalnego utworu ze wszystkimi jego cechami. Niektóre środki mogą wymagać zastąpienia innymi, które są bardziej sugestywne dla języka używanego w tłumaczeniu, podczas gdy inne mogą zostać całkowicie porzucone.
Tłumaczenie jako interpretacja przetłumaczonego tekstu
Tłumacz interpretuje wiersz, interpretując jego znaczenie, tworząc kontekst i dobierając słowa tak, aby skłonić czytelnika do myślenia i refleksji. To esencja poezji: skłania do refleksji i przemyśleń.
Dwie złote zasady tłumaczenia poezji
Zasada pierwsza: podczas tłumaczenia poezji ważne jest, aby unikać tworzenia prozy z poezji. Zasada druga: Tłumacz powinien uważać, by nie przetłumaczyć dobrej poezji na złą poezję. To wszystko, co musisz zrobić, aby zostać dobrym tłumaczem i dobrze tłumaczyć obcojęzyczną poezję.
(Nie)zwykłe tłumaczenie jest zadaniem tłumaczenia poezji
William S. Merwin, amerykański poeta, zdefiniował poezję w wyjątkowy sposób: "Poezja jest jak opowiadanie dowcipów". Jeśli zmienisz jedno słowo na końcu, zmieni się całe znaczenie dowcipu. Nie wystarczy tłumaczyć poezji, by być dobrym tłumaczem. Aby być w stanie przetłumaczyć poezję w sposób, który jest choćby zbliżony do oryginalnego dzieła, tłumacz musi mieć pewne zdolności artystyczne lub przynajmniej być poetą. Nie wystarczy znać teorię tłumaczenia, ale trzeba też mieć finezję i swobodniej operować słowem.
Tłumaczenie wiersza jest często jak tworzenie go od podstaw, więc przetłumaczone słowa mogą przekazać znaczenie, a wiersz będzie rezonował w języku docelowym tak samo jak oryginał. To ta sama praca, tylko nowy tekst. Tak wygląda tłumaczenie wiersza.
Być jak Stanisław Brânczak lub najsłynniejsi tłumacze poezji
Kiedy mówimy o najsłynniejszych poetach, zazwyczaj mamy na myśli przekłady z języka angielskiego. Inne języki obce również były tłumaczone na język polski. Inni znani tłumacze to Tadeusz Bożek-Żeleński, który przetłumaczył wiele klasycznych dzieł, takich jak Pieśń o Rolandzie, oraz Maciej Śmczyński, który przetłumaczył zarówno Raj utracony Johna Miltona, jak i Ulissesa Jamesa Joyce'a.
Vladimir Levik przetłumaczył "Sen we śnie" Edgara Allana Poe. Piosenka Sanah z albumu Feast 2022 została oparta na przetłumaczonym utworze. Na albumie znalazło się 11 duetów wokalisty z innymi artystami. W piosence Dream in a Dream partneruje jej Grzegorz Turnau.
Tłumaczenie wiersza jest często jak tworzenie go od podstaw, tak aby przetłumaczone słowa odzwierciedlały oryginalne znaczenie, a wiersz rezonował tak samo w języku docelowym. To ta sama praca, tylko nowy tekst. Tak właśnie tłumaczy się wiersze.
Stanisław Barańczak czy najsłynniejsi tłumacze poezji
Kiedy mówimy o najsłynniejszych poetach, zazwyczaj mamy na myśli przekłady z języka angielskiego. Inne języki obce również były tłumaczone na język polski. Inni znani tłumacze to Tadeusz Bożek-Żeleński, który przetłumaczył wiele klasycznych dzieł, takich jak Pieśń o Rolandzie, oraz Maciej Śmczyński, który przetłumaczył zarówno Raj utracony Johna Miltona, jak i Ulissesa Jamesa Joyce'a.
Vladimir Levik przetłumaczył "Sen we śnie" Edgara Allana Poe. Piosenka Sanah z albumu Feast 2022 została oparta na przetłumaczonym utworze. Na albumie znalazło się 11 duetów wokalisty z innymi artystami. W piosence Dream in a Dream partneruje jej Grzegorz Turnau.
Polska poezja przetłumaczona na inne języki
Większość tych tłumaczeń to przekłady na język angielski. Na angielski przetłumaczono m.in. "Treny" Jana Kochanowskiego, wiersze Adama Asnyka, przekłady Jarosława Zawadzkiego czy "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza.
Tłumaczenie wierszy nie polega na przekładaniu słów na język docelowy. Chodzi raczej o przetłumaczenie ogólnego znaczenia oryginalnego dzieła. Jeśli weźmiemy pod uwagę zachowanie rymów, rytmu i środków stylistycznych, a także umieszczenie utworu w kontekście kulturowym, do tłumaczenia poezji potrzebny jest nie tyle tłumacz, co raczej artysta.
Skontaktuj się z nami, jeśli potrzebujesz tłumaczenia poezji nie tylko na język angielski, ale także na inne języki. Dobierzemy tłumacza odpowiedniego do Twojego tekstu i przygotujemy przekład spełniający Twoje oczekiwania.
Polska poezja tłumaczona na inne języki
Dzieła należące do kanonu polskiej literatury zostały przetłumaczone na inne języki, głównie angielski. Angielskie wersje Trenów Jana Kochanowskiego, wierszy Adama Asnyka i Pana Tadeusza Adama Mickiewicza zostały przetłumaczone na język angielski.
Tłumaczenie wierszy nie polega na przekładaniu słów na język docelowy. Chodzi raczej o przetłumaczenie ogólnego znaczenia oryginalnego dzieła. Jeśli weźmiemy pod uwagę zachowanie rymów, rytmu i środków stylistycznych, a także umieszczenie utworu w kontekście kulturowym, do tłumaczenia poezji potrzebny jest nie tyle tłumacz, co raczej artysta.
Skontaktuj się z nami, jeśli potrzebujesz tłumaczenia poezji nie tylko na język angielski, ale także na inne języki. Dobierzemy tłumacza odpowiedniego do Twojego tekstu i przygotujemy przekład spełniający Twoje oczekiwania.
Komentarze